کلامشل (جرثقیل
خاکبردار) دستگاهی است مجهز به یک تیر مشبک جرثقیل، جام کلامشل و کابل‌های لازم
جهت کنترل دستگاه.
کلامشل برای انجام عملیاتی از قبیل کندن گودال‌های عمودی یا پی کنی،
انتقال مواد (برای خاک‌های نرم) از محل دپو به انبارها و تخلیه مواد از واگن‌های
باری خط آهن مناسب است.
کلامشل می‌تواند عملیات حفاری در انواع خاک و
سنگ را در زیر آب انجام دهد.
همچنین این ماشین قادر به حفاری در ارتفاع
بالاتر و عمق پایین‌تر از محل استقرار خود می‌باشد.
جام کلامشل از دو قطعه به هم لولا شده تشکیل شده است.
در هنگامی که کابل‌های بستن جام و بالابرنده جام
فاقد کشش باشند از سر باره‌های اضافی بار کردن جام استفاده می‌شود.
وقتی که جام باز باشد، وزن آن به وسیله کابل
نگهدارنده تحمل می‌شود و کابل زیرین که از جام به وسط تیر مشبک متصل است برای
جلوگیری از کج شدن و نوسانات جام در حین عملیات به کار می‌رود.
بررسی انواع کلامشل
- تقسیم‌بندی برحسب سیستم هدایت
کلامشل کابلی:
در این نوع دستگاه جام توسط کابل به بوم جرثقیل
متصل می‌شود و هدایت جام از قبیل پر و خالی کردن آن با یک شبکه کابلی و قرقره‌ای
به وسیله اپراتور صورت می‌گیرد.
کلامشل هیدرولیکی:
در این نوع دستگاه جام توسط یک سیستم هیدرولیکی
و پمپ‌های مربوط به آن هدایت می‌شود.
کلامشل تلسکوپی:
در این نوع دستگاه به جای استفاده از بوم
معمولی جرثقیل، از یک بازوی تلسکوپی استفاده شده است.
به دلیل استفاده از این بازو، عملکرد و بازده
ماشین افزایش یافته است.
به‌کمک این بازو، ماشین عملیات حفاری و انتقال
را در یک شعاع کوچک می‌تواند به راحتی انجام دهد.
مهم‌ترین قسمت در این دستگاه جام می‌باشد و سایر
اجزای ماشین برحسب نوع جام تعیین می‌شود.
اگر جام دارای دندانه باشد، بیشتر برای کندن
مواد سخت استفاده می‌شود.
ولی اگر جام بدون دندانه باشد، از آن برای جابه‌جایی
مواد و مصالح استفاده می‌شود این دندانه‌ها را می‌توان به سهولت از جام جدا کرد.
برخی از انواع جام با لبه‌های برنده نیز وجود
دارد که معمولاً برای کار در زمین با سختی زیاد از آن استفاده می‌شود.
از نظر سختی کاری که با کلامشل صورت می‌گیرد،
جام به سه دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
- جام نوع سبک که از آن برای جابه‌جا کردن مواد سبک وزن
استفاده می‌شود.
- جام نوع متوسط که برای کارهای عمومی استفاده می‌شود.
- جام نوع سنگین که برای عملیات حفاری و گود برداری استفاده
می‌شود.
از نظر نوع کار و مصالحی که توسط کلامشل حمل می‌شود، جام به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شود:
- چنگک کاکتوس
- چنگک مخصوص حفاری سنگین
- چنگک شن
- چنگک لجن
از جام کاکتوسی برای حمل قطعات بزرگ سنگ و مواد
دیگر استفاده می‌شود.
عملکرد سایر جام‌ها با توجه به نام آنها مشخص می‌باشد.
- تقسیم‌بندی بر اساس نوع شاسی
اصولاً این دستگاه بر روی دو نوع شاسی چرخ
لاستیکی و چرخ زنجیری متصل می‌گردد.
نوع چرخ لاستیکی و چرخ زنجیری بر اساس نوع زمینی
که برای انجام عملیات بر روی آن قرار می‌گیرد تعیین می‌شود.
اگرجدول‌های مخصوص بار مجاز کلامشل در مورد بولدوزرها موجود نباشد باید میزان 80 درصد ظرفیت جام بولدوزر چرخ لاستیکی و 90 درصد رفیت جام بولدوزر چرخ زنجیری به عنوان بار مجاز در نظر گرفته شود و این به
خاطر بارهای دینامیکی در اثر حرکت جام می‌باشد.
کاربرد کلامشل
- انجام عملیات حفاری قائم در اعماق مختلف نظیر دیوارهای
حائل، گودال شمع‌ها و پرده‌های آب‌بند
- حمل و جابه‌جا کردن مواد نرم مانند شن و ماسه، سنگ‌های شکسته و زغال سنگ
- انجام عملیات لایروبی در دریاچه سد‌ها، کانال‌ها و پایه‌های
موج شکن
- حمل بار و بلند کدن قائم آنها از یک نقطه به یک نقطه‌ی
دیگر نظیر تخلیه بار در داخل قیف‌ها و صندوقه‌ها
قسمت های اصلی تشکیل
دهنده کلامشل
- جام کلامشل
- تیرک اصلی
- کابل‌های اتصال‌دهنده
- جرثقیل
قسمت‌های اصلی کلامشل هیدرولیکی و تلسکوپی مانند
نوع کابلی می‌باشد.
با این تفاوت که در کلامشل هیدرولیکی به‌جای سیستم کابل و قرقره، سیستم جک‌های
هیدرولیکی وجود دارد و در کلامشل تلسکوپی به‌جای بوم، بازوی کلامشل، تلسکوپی می‌باشد.
کلام آخر
کلامشل همانند سایر ماشین آلات حفاری متحرک نمی‌باشد و با استقرار در یک جای معین عملیات گود برداری و
حمل مصالح را انجام می‌دهد.
با این حال عوامل مختلفی در میزان بازده کلامشل
تأثیرگذار می‌باشد و تعیین دقیق آن از روی جداول استاندارد به سادگی صورت نمی‌گیرد.
برخی از عوامل مؤثر که باعث کاهش بازده می‌شوند
عبارت‌اند از:
- ارتفاعی که بار می‌بایست بلند شود
- وجود موانع در هنگام بارگیری
- میزان تجربه اپراتور ماشین
- میزان زاویه نوسان
- ابعاد و نوع بار
- روش تخلیه بار