جرثقیل های هیدرو اطلس

مقدمه: 

لذا چنانچه ما شعاع اعمال بار را بر جرثقیل به بیست متر افزایش دهیم گشتاور به دو هزار کیلوگرم متر افزایش می یابد.

 تعاریف:

1- جرثقیل (Crane):

2- جرثقیل سیار (Mobile Crane):

• جرثقیل خزنده (Crawler Mounted Crane)
• جرثقیل نصب شده بر کامیون (Truck crane)
• جرثقیل نصب شده بر شاسی چرخدار (غیرموتوری) (Chassis Crane)

3- جرثقیل برجی (Tower Crane):

• جرثقیل های برجی چرخان و غیر چرخان
• جرثقیل های برجی با بازوی افقی، مایل، بازو با شعاع ثابت، بازوی متحرک با قابلیت تغییر زاویه در صفحه انجام عملیات.
• جرثقیل های برجی با پایه ثابت داخل پی بتنی ، پایه سازه ایی

4- قلاب (Hook):

5- سیم بکسل (Wire Rope):

6- درام (Drum):

7- قرقره راهنما (Guide Sheave):

8- سیستم ترمز: (Breaking System):

9- کابین (Cap):

10- بازو (Boom):

11- نشانگر اتوماتیک بار ایمن (Automatic Safe load indicator)

12- ابزارهای محدودکننده حرکت:

13- نشانگر شعاع بار (load Radius indicator):

14- وسایل توقف اتوماتیک حرکت در هنگام اضافه بار:

15- بادسنج:

16-دستورالعمل های راهنما:

17- شعاع عملیات (Radius):

تجهیزات ایمنی:

کلیه جرثقیل ها می بایست مجهز به تجهیزات ایمنی بشرح ذیل باشند:  

• نشانگر اتوماتیک بار ایمن (مجهز به آلارم شنیداری و نوری).
• نشانگر شعاع عملیات.
• نشانگر وضعیت ارتفاع.
• ابزارهای محدود کننده حرکت.
• وسایل توقف اتوماتیک حرکت در هنگام اضافه بار.
• بادسنج.
• ضامن ایمنی روی قلاب.
• آلارم شنیداری حرکت روبه عقب.

مدارک و مستندات جرثقیل:

کلیه جرثقیل ها و متعلقات آنها می بایست دارای مدارک و مستنداتی بشرح ذیل بوده و این مدارک می بایست در جرثقیل و در دسترس راننده/اپراتور باشد.

• چارت و جداول بار کاری ایمن
• دستورالعمل های راهنما
• گواهینامه آزمایش و سلامت
• گزارشات آزمایش

مجوز کار با جرثقیل:

• کلیه جرثقیل های مورد استفاده در کارگاه (شامل جرثقیل های تحت تملک شرکت و پیمانکاران اجاره دهنده جرثقیل) می بایست دارای گواهینامه سلامت و ایمنی از مراجع معتبر و دارای صلاحیت باشند.
• کلیه جرثقیل ها قبل از ورود به کارگاه می بایست توسط مدیر HSE پروژه مطابق فرم به کد FO411 مورد بازرسی قرار گرفته و پس از تائید، اجازه ورود به جرثقیل داده خواهد شد. در زمان فعالیت در کارگاه می بایست با توجه به حجم کار مجوز کار (Work Permit) از سوی واحد HSE برای جرثقیل مربوطه صادر شود.
• اپراتور/راننده، قلاب انداز، علامت دهنده، نصاب جرثقیل و کلیه پرسنل مرتبط با باربرداری می بایست قبل از آغاز به کار در کارگاه اقدام به دریافت مجوز کار (Work Permit) از سوی واحد HSE نمایند. 

فعالیت ایمن با جرثقیل:

• حمل بار توسط جرثقیل بایستی توسط راننده/اپراتور واجد شرایط انجام پذیرد.
• وجود چارت و جدول بابرداری ایمن جرثقیل در داخل کابین الزامی است و می بایست کلیه رانندگان/اپراتورها و ریگرهای جرثقیل با نحوه استفاده از آن آشنا بوده و آموزش کافی در این زمینه را دیده باشند.
• کلیه سرپرستان کارگاه ها بایستی از وجود برنامه منسجم ایمنی در زمینه حمل و نقل توسط جرثقیل ها اطمینان حاصل نمایند. استقرار این برنامه بر عهده مدیر HSE پروژه می باشد. این امر جهت رعایت موازین قانونی ملی و بین المللی و جلوگیری از بروز حوادث از اهمیت ویژه ای برخودار است.
• تمام تجهیزات حمل بار مربوط به جرثقیل بایستی دارای شماره و میزان باربرداری مجاز بهمراه گواهینامه تست و آزمایش از سوی شرکت سازنده باشند.
• انجام هر اقدامی که باعث برهم زدن شرایط ایمن کار با جرثقیل گردد ممنوع می باشد.
• حرکات جرثقیل اعم از بالاکشیدن بار، جابجایی جزئی بار، بالا و پایین بردن بازو و حرکات گردشی نباید بنحوی باشد که بار بر روی زمین کشیده شده یا راستای سیم بکسل بصورت غیرعمود بر امتداد زمین قرار گیرد. قبل از اینکه بار بلند شود امتداد سیم بکسل باید کاملاً شاغولی باشد و باید با کنترل دقیق حرکات جرثقیل، از نوسان بار جلوگیری نمود.
• برای استفاده ایمن از جرثقیل باید سیستم های هدایت جرثقیل بصورت کاملاً واضح نشانه گذاری شده تا حرکات به راحتی تحت کنترل راننده / اپراتور بوده و وی با آگاهی کامل جهت حرکت و جابجایی بار، اهرم ها را بکار گیرد. نشانه گذاری ها باید به زبان رسمی بوده و یا باید از یکسری علائم توافق شده بین المللی استفاده گردد.
• کلیه تعمیرات جزئی و کلی می بایست توسط واحد تعمیرات و نگهداری ماشین آلات صورت گرفته و اقدام به تعمیر جرثقیل از سوی اپراتور/ راننده و سایر اشخاص ممنوع می باشد.
• راننده/اپراتور باید در طی عملیات جابجایی بار مراقبت لازم جهت جلوگیری از وارد شدن ضربه یا هر گونه بار جانبی به بازو یا سازه جرثقیل بعمل آورد.
• قبل از اینکه حرکت کاملاً متوقف شود نباید جهت حرکت معکوس گردد مگر اینکه لوازم کنترلی موتور بگونه ای طراحی شده باشد که اجازه این کار را فراهم نماید.
• از تجهیزات ایمنی جرثقیل مانند محدودکننده های حرکت نباید بمنظور متوقف نمودن آن استفاده شود.
• کلیه جرثقیل های سیار می بایست مجهز به چراغ های هشداردهنده بوده و این چراغ ها بایدکاملاً قابل تشخیص باشند.
• جرثقیل نباید در شرایطی که سرعت باد بیشتر از آنچه که در دستورالعمل جرثقیل ذکر شده بکارگرفته شود.
• فعالیت جرثقیل در شرایط نامساعد جوی (باران و برف) ممنوع بوده و در شرایط خاص، تحت اقدامات احتیاطی و با نظر مدیر HSE پروژه صورت گیرد.
• تحت هیچ شرایطی نباید از جرثقیل و ادوات آن در بیش از ظرفیت ثبت شده بر روی آنها استفاده شود. انجام LOAD TEST با بار بیش از ظرفیت، تحت نظر مدیر HSE پروژه و کارشناس فنی واجدشرایط جهت بازرسی مجاز می باشد.
• ریگر (قلاب انداز) جرثقیل بایستی از ایمن بودن نحوه اتصال بار به بکسل ها و قلاب اطمینان حاصل نماید.
• قطعاتی که پس از بلند شدن توسط جرثقیل بایستی هنگامی که معلق هستند تنظیم شده یا چرخش نمایند و یا هدایت شوند بایستی قبل از شروع کار در محل مناسبی توسط طناب با طول مناسب و توسط فرد دیگری تحت کنترل قرار بگیرند.
• هنگامی که جابجائی بار در مسیری است که تردد و فعالیت افراد زیاد می باشد یا بایستی عملیات حمل را به زمان دیگری موکول نمود و یا تا پایان عملیات حمل، بایستی در مسیر حرکت بار کلیه فعالیت ها ممنوع شود.
• کلید و پینچ ها بایستی دارای ترمز اضطراری باشند.
• برای اطمینان از نحوه صحیح اتصال بار و توان جرثقیل، بایستی ابتدا بار را چند سانتی متر ( ١٠ تا ٣٠ ) از زمین به آرامی بلند نموده و در صورت صحت و ایمن بودن شرایط به کار ادامه داد.
• راننده/اپراتور جرثقیل باید در هر حالت و به هر شکلی حرکات اجزاء جرثقیل را به آرامی انجام دهد.
• پائین آوردن بار صرفاً با ترمز اکیداً ممنوع است.
• هنگامی که جرثقیل تحت بار می باشد و یا دستگاه روشن است ترک کابین جرثقیل توسط راننده اکیداً ممنوع است.
• کلیه پله ها، سکو ها، دستگیره ها و پدال های جرثقیل بایستی کاملاً تمیز و عاری از روغن و گریس باشند. این موارد بایستی روزانه توسط راننده/اپراتور جرثقیل کنترل گردد.
• تجمع یا ایستادن و یا حرکت در شعاع عملکرد جرثقیل ممنوع بوده و برای حفاظت این محدوده خطرناک باید علامات و موانع احتیاطی نصب شود.
• در هیچ شرایطی نباید از جرثقیل برای کشیدن یا هل دادن بار استفاده شود.
• قرار گرفتن بین بارها در هنگام جابجایی اکیداً ممنوع است.
• دقت و توجه اپراتور جرثقیل به ریگر از اهمیت زیادی برخوردار است بنابراین در هنگام حمل بار فقط یکنفر به عنوان ریگر با راننده/اپراتور در ارتباط باشد و افراد متفرقه از انجام وظایف دیگر جداً خودداری نمایند. 
• تدارک روشنایی کافی و زاویه دید مناسب جهت راننده/اپراتور و ریگر بسیار مهم است. انجام عملیات حمل بار در محل هایی که نور کافی نبوده و زاویه دید نامناسب باشد اکیداً ممنوع است.
• بالا بردن باری که وزن آن نزدیک حد مجاز ظرفیت جرثقیل می باشد نباید به یکباره صورت گیرد بلکه باید به شکل مرحله به مرحله بدین شرح انجام پذیرد. ابتدا به اندازه ٢٥ تا 30 سانتی متر بار از زمین بلند شده و دستگاه جهت رسیدگی به باربندها، مهارها و مکانیزیم بالابر متوقف گردد. ادامه کار پس از حصول اطمینان کامل از محکم بودن بار مجاز است.
• بلند کردن و حمل چند نوع مختلف از بار به شکل همزمان با یک جرثقیل اکیداً ممنوع است.
• تماس با شرکت سازنده در مورد تعمیرات روی بوم الزامی می باشد.
• پیش از بلند کردن بار ، بوسیله بوق زدن می بایست دیگران از آغاز عملیات مطلع شوند.
• در صورت نیاز به بلند کردن افراد توسط جرثقیل، این عملیات می بایست توسط یک سبد با مشخصات ایمن انجام شود و آویزان شدن افراد از قلاب اکیداً ممنوع است.
• تحت هیچ شرایطی نباید بار بصورت معلق در هوا بمدت طولانی نگهداشته شود.
• پس از اتمام فعالیت باربرداری و خاموش نمودن جرثقیل و قبل از اقدام به ترک آن می بایست درب کابین راننده قفل شود.
• نصب کپسول آتش نشانی در کابین راننده الزامی بوده و راننده/اپراتور و ریگر می بایست با نحوه استفاده از آن آشنا باشند.
• در زمان جابجایی می بایست بار تا حد امکان به سطح زمین نزدیک باشد.
• یدک کردن و کشیدن اتومبیل و غیره بوسیله جرثقیل اکیداً ممنوع است.
• سیم بکسل اندازی و بلند کردن باری که بطور آزاد روی زمین نباشد، میخکوب یا جوشکاری شده یا قسمتی از آن زیر خاک باشد ممنوع است.
• بلند کردن باری که محل تخلیه آن مشخص نشده است ممنوع می باشد.
• گرفتن لنگر قلاب با دست ممنوع است. گرفتن لنگر می بایست توسط طناب یا میله با طول کافی انجام شود.
• در موقع باربرداری توسط دو جرثقیل رعایت موارد ذیل الزامی است:

1) اطلاع از تناژ و ظرفیت باری هر جرثقیل و وزن بار.

2) طرز قرار گرفتن دو جرثقیل و وسایل بلند کردن متناسب با وزن بار برای هر جرثقیل.

3) انتخاب سیم بکسل و وسایل بلند کردن متناسب با وزن بار برای هر جرثقیل.

4) استفاده از دو جرثقیل مشابه در صورت امکان.

5) بالا و پایین بردن بار بصورت هماهنگ و یکنواخت توسط دو جرثقیل.

6) استفاده از زنجیر جهت جابجایی بار ترجیحا ممنوع است.

• در موقع اتصال سیم بکسل بلند کننده بار یا حلقه زنجیر به قلاب جرثقیل، حلقه آن می بایست کاملاً کف شاخه قلاب قرار گرفته باشد.
• بارهایی که دارای آی بولت (حلق اتصال مخصوص جهت بارگیری) می باشند باید هنگام زنجیراندازی کنترل و از آن بمنظور بستن بار استفاده گردد.
• در موقع باربرداری بوسیله آی بولت، می بایست نسبت به بسته شدن کامل رزوه های پیچ آی بولت روی بار توجه جدی شود.
• سیم بکسل ها بایستی هر ٦ ماه یکبار تست شوند. همچنین وسایل کمکی نیز باید با باری که دارای ٢٥ درصد بیشتر از ظرفیت اسمی آنها باشد هر ٦ ماه یکبار تحت آزمایش قرار گیرند.
• اتصال دو سر دو قطعه سیم بکسل بمنظور به دست آوردن سیم طویل توسط گیره مجاز نمی باشد.
• طول بکسل بایستی طوری انتخاب شود که هنگام رسیدن قلاب به پائین ترین نقطه، حداقل دو دور سیم بکسل باقی بوده و لبه های درام حداقل به اندازه 2 برابر قطر سیم بکسل در منتهی الیه جمع شدن بکسل از لایه خارجی بکسل بیرون زده باشد.
• قلاب جرثقیل بایستی از جنس فولاد بوده و دارای ضامن ایمنی سالم باشد و هر هفته نحوه اتصال آن به جرثقیل بازرسی و بازدید گردد.
• کلیه شکل ها بایستی دارای پین اصلی خود بوده و استفاده از هر نوع وسیله دیگری مانند پیچ و مهره ممنوع است.
• جرثقیل بایستی مجهز به سیم بکسل های مناسب در سایز های مختلف بر اساس دستورالعمل سازنده و ظرفیت دستگاه، شکل، ورق گیر ، لوله گیر و … بوده و مرتباً توسط ریگر بازدید شده و در صورت بروز هر گونه اشکال از سیستم خارج گردند .
• قطر استوانه نگهدارنده کابل نباید کمتر از ٣٠ برابر قطر کابل باشد به شرط آنکه حداقل مساوی ٣٠٠ برابر قطر کلفت ترین سیم کابل باشد .
• دو سر استوانه کابل باید دارای فلنج باشد بطوریکه حداقل ارتفاع آن کمتر از 5/2 برابر قطر کابل نباشد.
• برای زنجیرها حداقل ضریب اطمینان با احتساب حداکثر بار مجاز باید ٥ باشد و در موارد ذیل حتماً بایستی تعویض شوند: 

1) بیش از ٥% به طول اولیه آن اضافه شده باشد.

2) بیش از 4/1 ضمانت اولیه حلقه های زنجیر در اثر کار خورده شده باشند.

3) ضریب اطمینان کابل های فلزی نباید کمتر از ٦ باشد. 

• در صورت مشاهده کمترین نشانه خطر در روی محل اتصالی کابل های فلزی باید از آن نقطه در حدود ١ تا ٣ متر برید و مجدداً اتصال کابل را بست.
• طناب های مهار باید دارای حداقل مقاومت (٨٠٠ کیلوگرم بر سانتی متر مربع ) باشند ضریب اطمینان برای این نوع طناب ها نباید کمتر از ١٠ باشد.
• نگهداری مناسب سیم بکسل شامل تمیز نمودن و روغن کاری رشته ها و مفتول های آن با استفاده از روغن های معدنی جهت جلوگیری از ایجاد خوردگی الزامی است.
• بمنظور جلوگیری از صدمات فیزیکی می بایست سیم بکسل را با احتیاط تخلیه نموده و قرقره ها یا کلاف ها نباید به زمین پرتاب شوند.کلاف سیم بکسل نباید بوسیله نوارهایی که دور رشته های کلاف بسته شده است بلند شود مگر اینکه نوارها بطور خاص برای این منظور طراحی شده باشند.
• در انبار کردن سیم بکسل ها می بایست به موارد ذیل توجه شود:

1) سیم بکسل هایی که از روی جرثقیل بمنظور استفاده مجدد برداشته می شوند باید قبل از انبار شدن کاملاً تمیز شده و با مواد مناسب روغنکاری شوند.

2) سیم بکسل می بایست در مکان های خشک و خنک انبار شده و نباید در تماس با کف محل باشند. از قرار گرفتن سیم بکسل ها در معرض بخار و فیوم شیمیایی یا سایر عوامل خورنده باید خودداری کرد.

3) سیم بکسل در داخل انبار می بایست مرتبا بازرسی شده و در صورت نیاز روغن کاری شود.

4) سیم بکسل های بیش از 30 متر می بایست روی قرقره جمع شده و انبار شوند.

5) سیم بکسل ها نباید بصورت آشفته و درهم از کلاف و قرقره که روی زمین قرارداده شده باز شوند.

• برش سیم بکسل می بایست مطابق دستورالعمل سازنده صورت گیرد.
• در سوار کردن و انتقال سیم بکسل از یک قرقره به درام و یا قرقره دیگر می بایست از شل شدگی و انحناء سیم بکسل جلوگیری شود. 
• از قفل شدن قرقره راهنما (شیاردار) می بایست جلوگیری شده و قرقره در فواصل زمانی منظم مرتباً می بایست بازرسی شود تا اطمینان حاصل گردد که آن ها دچار چرخش نشده اند.

فعالیت ایمن با جرثقیل موبایل:

• محل قرار گیری جرثقیل بایستی قبل از شروع بکار بطور کامل بررسی شده و از احتمال نشست جک ها و انجام اقدامات مقتضی قبل از استقرار جرثقیل مطمئن گردید.
• در زیر جک ها هنگام استقرار می بایست الوار مناسب قرار گیرد.
• جرثقیل نباید بار خود را حمل نماید حتی در صورتیکه توانایی انجام این عملیات را داشته باشد.
•  در زمان حرکت غیر از راننده/اپراتور هیچ فردی حتی ریگر و علامت دهنده حق سوار شدن به جرثقیل را ندارد.
• در زمان پارک کردن جرثقیل می بایست از جک های تعادلی بطور ایمن استفاده گردد.
• در زمان بلند کردن آویزان و سوار شدن روی بار اکیداً ممنوع است.
• جابجائی جرثقیل فقط بایستی با اجازه سرپرست مربوطه و صرفاً جهت انجام امور مربوط به حمل ونقل تجهیزات باشد. جابجائی دستگاه بجزء مورد فوق اکیداً ممنوع است.
• در صورتی که بر اساس شرایط کار بایستی جرثقیل در محل های خطرناک فعالیت نماید علامت گذاری محل و بررسی دقیق آن قبل از شروع به کار الزامی است.
• بجز در شرایط کمک رسانی و امداد (در صورت نیاز) کار با رعایت اصول ایمنی حمل و نقل افراد توسط جرثقیل ممنوع است.
• تغییر در تجهیزات جرثقیل مانند افزایش طول بوم و یا باز کردن متعلقات بایستی تحت نظر بازرس فنی صلاحیت دار انجام پذیرد.
• حمل افراد توسط سبد فقط با تائید مدیر HSE پروژه و رعایت کلیه موارد ایمنی امکان پذیر می باشد.
• هنگامیکه بار در نقطه ای قرار دارد که زاویه بوم جرثقیل نسبت به جک های تعادلی عمود یا موازی نباشد بیشترین فشار هنگام جابجایی بر سطح زمین وارد شده و ممکن است در اثر فرو رفتن سطح زمین در آن نقطه جرثقیل تعادل خود را از دست بدهد. بنایراین حتی المقدور از جابجا کردن بار در این شرایط خوداری شده مگر اینکه از مقاومت زمین اطمینان حاصل گردد.
• حتماً بایستی سطح زیرین جک های تعادلی توسط تخته فرش یکپارچه ای که سطح آن حداقل ٣ برابر سطح جک مذکور باشد پوشیده شود. چیدن چند تخته روی هم با آجر و وسائل دیگر اکیداً ممنوع است و تخته ها بایستی حتماً به سطح اتکای پایه جک مرتبط باشند.
• تراز بودن جرثقیل از اهمیت ویژه ای برخوردار است جهت اطمینان از این امر پس از تراز اولیه جرثقیل بوم آن کاملاً عمود نموده و قلاب را تا نزدیک زمین پائین آورید در این حالت وایرها و قلاب در هر جهت بایستی رو به مرکز قرار گیرند در غیر اینصورت تا تنظیم صحیح کار با جرثقیل ممنوع می باشد.
• اغلب جرثقیل ها با بوم تلسکوپی دارای دریچه ای هستند که باعث می شود بخش های بوم هیدرولیکی به شکل مساوی خارج شوند. در صورت نیاز به استفاده از چند بوم بایستی میزان خروجی هر یک با هم برابر باشد زیرا جدول بار ایمن جرثقیل بر مبنای افزایش برابر طول بوم ها تهیه شده است در غیر اینصورت اطلاعات این جدول قابل قبول نبوده و برای جرثقیل خطرناک است.
• همواره از ایجاد  Two – Blocking در جرثقیل جلوگیری نمائید. این حالت وقتی اتفاق می افتد که قرقره به سمت انتهای بوم کشیده شده و کاملاً به بوم می چسبد. در این حالت اگر جرثقیل تحت بار باشد احتمال بریدن وایر ، تخریب بوم و در نهایت سقوط بار وجود دارد. این حالت در جرثقیل های بوم خشک نیز هنگامی که دکل به سمت پائین آورده می شود بسیار محتمل است.
• جرثقیل ها بایستی مجهز به وسایل مربوط به جلوگیری از ایجاد Two – Blocking باشند. نوعی از این سیستم دارای سوپاپ سلونوئیدی است که با سیستم هیدرولیک درگیر است. در هنگام عملیات روتین و صحیح جرثقیل، این سولونوئید تقویت می شود و در صورت برخورد هوک اصلی به آن سیستم هیدرولیک از کار می افتد و هوک متوقف می شود.
• ایمن ترین زاویه بین بار و بکسل و بکسل ها با یکدیگر در محل تلاقی با قلاب ٦٠ درجه می باشد.
• هنگامی که بیش از یک جرثقیل متحرک در روی یک مسیر کار می کند حداقل فاصله دو جرثقیل متحرک از یکدیگر نباید از ٩ مترکمتر باشد.

بازرسی جرثقیل:

بازرسی جهت اخذ گواهینامه سلامت: